In het dossier Feit of Fabel? van Stichting Bekeerling nemen wij de meest voorkomende stellingen, opvattingen en actuele trends over moslims en de Islam onder de loep om te achterhalen of ze berusten op de waarheid of juist niet. Door samen te werken met ervaringsdeskundigen zetten we een inhoudelijk sterk dossier neer en maken we voor eens en altijd duidelijk wat nou een feit en wat nou een fabel is.
Een onderzoek, uitgevoerd door Frank van Tubergen voor de Universiteit Utrecht, bracht een golf van kritiek met zich mee van voornamelijk moslims. Verscheidene media schreven een stuk over het onderzoek waarbij uit zou moeten blijken dat de secularisatie onder moslimjongeren steeds vaker haar intrede doet.
Trouw en Joop.nl kopten bijvoorbeeld:
“Moslimjongeren in Nederland seculariseren”
De NOS met:
“Jonge moslims hechten minder aan geloof dan ouders”
NRC brengt het beperkter:
“Moslimjongeren uiten het geloof minder dan hun ouders”
Secularisering – Verwereldlijking, proces waarbij sectoren van het maatschappelijk leven worden onttrokken aan het gezag van de kerk en het geloof. Onteigening van kerkelijke bezittingen door wereldlijke machtshebbers.
Trouw:
Moslimjongeren in Nederland seculariseren. Geloof is voor hen minder belangrijk dan voor hun ouders. Ook brengen ze de islamitische regels en gebruiken minder in de praktijk. Van de meisjes wier moeder een hoofddoek draagt, doet ruim een derde dat zelf niet. En bijna een derde van de jongens gaat minder naar de moskee dan hun vader.
De intro van Trouw stelt een aantal dingen. Zo zouden moslimjongeren seculariseren, maar het wordt niet gelijk duidelijk of hiermee bedoeld wordt dat men meer gaat neigen naar een a-religieuze levensstijl/denkwijze of simpelweg de religie alleen nog in de privéomgeving beoefent. En het geloof zou ook minder belangrijk voor hen zijn dan voor hun ouders. Hier willen wij als Stichting Bekeerling uiteraard een aantal kanttekeningen bij plaatsen. Hoezo seculariseren moslimjongeren? Is dat, omdat zij minder strikt zijn in het naleven van de regels dan hun ouders? Secularisatie is een gedachteproces wat staat op het hebben van een particuliere visie op de werkelijkheid, niet op of iemand geen hoofddoek aandoet omdat de kans op werk dan minder is. Dit noemen we vooral ‘rendementsdenken’. Een persoon die een hoofddoek draagt en vindt dat je thuis moet bidden in plaats van op het werk, is op dat moment een stuk meer seculier dan iemand die dat niet draagt en vindt dat bidden op de werkplek of de openbare ruimte ieders recht is.
Het hechten daarnaast van een waarde van ‘belangrijkheid’ aan de conclusie dat er minder aan het geloof wordt gedaan is een vreemde. Vaak horen we mensen het vreemd vinden dat er zoveel belang wordt gehecht aan rites en regels, gebed en kledingvoorschriften, en het spirituele en de logica en de algehele vlotheid van de samenleving zou hieronder leiden. Vervolgens wordt er gesteld: wie niet aan deze regels en rites meedoet, hecht minder belang aan het geloof.
Trouw komt hier vreemd genoeg zelf al snel achter, al in de alinea erna:
“Al komt de secularisatie op gang, religie blijft belangrijk voor een groot deel van de moslimjongeren. Voor driekwart van hen is geloof minstens zo belangrijk als voor hun ouders. “Deze identificatie als moslim blijft sterk onder jongeren, maar het navolgen van religieuze voorschriften neemt af”, zegt hoogleraar sociologie Frank van Tubergen, die het onderzoek uitvoerde. Later dit jaar verschijnt een boek van zijn hand met de resultaten.”
“Het lijkt erop dat religie voor moslimjongeren meer en meer een privézaak wordt. Ze laten vooral de aspecten van het geloof die je publiek toont achterwege.” De identificatie blijft sterk, het navolgen van religieuze voorschriften neemt af…. Dat is al een heel ander verhaal. Toch is deze conclusie ook niet sterk. Immers, het geld geven aan armen is ook een religieus voorschrift. Het je onthouden van roddel en achterklap ook. Als de baard verdwijnt, maar de mond schijnt, is dit dan een afname, een toename, of een gelijkblijvende religiositeit?
“Wel gaat de secularisatie bij moslimjongeren langzamer dan bij christelijke jongeren. Dit blijkt uit het eerste grootschalige onderzoek naar de geloofsbeleving van moslimjongeren, uitgevoerd door sociologen van de Universiteit Utrecht. Vanaf 2010 volgen ze 5000 Nederlandse scholieren, toen 14- en 15-jarigen, in hun ontwikkeling. Aan die groep zijn extra jongeren van Turkse en Marokkaanse komaf toegevoegd om de gegevens representatief te maken voor de islamitische gemeenschap. Inmiddels zijn de jongeren zo’n 20 jaar oud. Hun ouders deden ook mee aan het onderzoek.”
De vergelijking gaat ook mank op het moment dat je ouders met kinderen vergelijkt. Het zijn mensen die zich bevinden in andere fases van hun leven. Ouders hebben een gezinsleven, dienen voor stabiliteit te zorgen, hebben een leven achter de rug met ups-and-downs. Jongeren beginnen net aan het leven, ontdekken nieuwe dingen, zoeken grenzen op, zijn onrustiger en meer onder de invloed van de ontwikkeling van hun prefrontale cortex. Om dan te zeggen dat ze minder aan hun geloof doen dan hun ouders op dat moment, is een uitspraak van de open-deurcommissie. Interessanter zou het zijn om de meting nu te doen, vervolgens op dezelfde leeftijd als de ouders nu hebben de jongeren van toen weer te onderzoeken en dan conclusies te trekken.
Er zijn twee grote fouten waar dit artikel aan lijdt:
Vooral of dat laatste het geval is mogen mensen met elkaar bediscussiëren. We hoeven dat liever niet voor ons bepaald te krijgen. Of is het alleen erg als een religie iets voor mensen bepaald?
N.B. Tijdens het schrijven van dit artikel is het ons opgevallen dat ook Trouw de titel van haar stuk op de webpagina heeft aangepast. Deze luidt nu: “Jonge moslims doen minder aan geloof dan ouders”